Achtergrond/ Taalvaardigheid bereiken we samen

Zo’n 2,5 miljoen volwassenen hebben moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Vaak missen zij ook digitale vaardigheden om goed om te gaan met een computer, smartphone en tablet. Zowel SCHUNCK als (andere partijen uit) de gemeente Heerlen zetten zich hard in om hier verbetering in te brengen – en niet alleen deze week. Want waar de laaggeletterdheid in Nederland al flink is met 12 procent, is deze in Heerlen nog hoger, zo’n 16 procent. Dit heeft allerlei redenen, die terug te leiden zijn naar de historie van de stad. Verklaarbaar, maar daardoor niet minder urgent. Vooral Heerlen-Noord kampt met hoge cijfers: de laaggeletterdheid is hier 20 procent. Tijd voor een plan van aanpak dus.

De krant van de buurvrouw

De Alliantie Heerlen-Noord is in het leven geroepen om de verschillen tussen Heerlen (Noord) en de rest van Nederland recht te trekken. Want deze zijn er niet alleen op het gebied van taal en rekenen, maar ook qua inkomen, wonen en gezondheid. De ambitie is om het over 25 jaar zo te laten zijn dat het niet meer uitmaakt of je hier opgroeit, of elders in Nederland. Ieders kansen moeten dan overal gelijk zijn. De alliantie bestaat uit een afvaardiging van de gemeente Heerlen, maar ook woningbouwcorporaties, scholen, politie en rijksoverheid. Aan het roer staat Ron Meyer, voormalig partijvoorzitter van de SP. Opgegroeid in Zeswegen, en van kinds af aan fanatiek lezer – en prater! – is hij het ultieme voorbeeld van het belang van lezen. “Als kind in de jaren tachtig was ik een fanatiek voetbalfan. Om op de hoogte te blijven van alles wat er speelde binnen mijn favoriete sport, mocht ik de krant van mijn bejaarde buurvrouw lezen. Mijn ouders konden zich geen abonnement veroorloven. Ik las steeds meer en meer van de krant, het bleef al snel niet meer alleen bij het voetbalnieuws. Zo breidde ik niet alleen snel mijn woordenschat uit, maar raakte ik ook goed op de hoogte van zaken die in mijn omgeving speelden. Ik stuurde zelfs af en toe brieven in, als ik van mening was dat de krant dingen moest weten die er nog niet in stonden. Dit leidde ertoe dat ik op mijn tiende al qua woordenschat ver vooruit lag op mijn leeftijdsgenoten.”

Voor de Heerlenaren

Ron weet dus uit eigen hand wat een verschil het maakt om veel te lezen – iets wat hij in zijn omgeving niet veel zag gebeuren. Hij maakte een bewogen politieke carrière door bij de SP – van lokaal raadslid in Heerlen tot landelijk partijvoorzitter. Ook schreef hij een aantal boeken. Dit voorjaar ruilde hij zijn politieke carrière in voor zijn rol als programmadirecteur bij het Nationaal Programma Heerlen-Noord. Met de alliantie zet Ron zich in voor de Heerlenaren, met name dus de bewoners van Heerlen-Noord. “We willen met name de levenskansen voor kinderen verbeteren. Uit cijfers blijkt dat de bewoners hier een zes jaar lagere levensverwachting hebben dan elders in het land, en gemiddeld vijftien jaar lang in slechte gezondheid leven. We starten onze aanpak in een zo vroeg mogelijke levensfase, bij kinderen, zodat we hopelijk voor een hele generatie hun leefomgeving kunnen verbeteren. Dat gebeurt via meerdere initiatieven, zoals ook Kansrijk van Start en de VoorLeesExpress.”

Taaltrein

De alliantie werkt momenteel verschillende ideeën uit op het gebied van taal. Een daarvan is de Taaltrein. “Geïnspireerd door de VoorleesExpress van SCHUNCK willen we het voorleesaanbod bij mensen thuis gaan uitbreiden. Het uiteindelijke doel is om gezinnen met jonge kinderen uit Heerlen Noord drie keer per jaar thuis voorleeshulp te bieden. We willen de ouders hierbij te betrekken en bij hen het belang van (voor)lezen onderstrepen. Dat kan zo laagdrempelig zijn als uitleggen hoe je het beste kunt voorlezen en welke boekjes je kiest.” Een ander onderdeel uit het programma van de alliantie is Rijke Schooldag, waarbij een school het aantal uren uitbreidt en die investeert in een gezamenlijke gezonde lunch, of extra lichamelijke beweging. Ook het aansporen van ouders om vooral gebruik te maken van voor- en vroegschoolse educatie (VVE), dat ervoor zorgt dat kinderen zonder achterstand aan groep 3 beginnen, past in het programma. Want ook daarin blijft Heerlen achter. “Onze rol is voornamelijk het aanvragen van subsidies en het activeren van alliantiepartners. Programma’s als Rijke Start, Taaltrein en Leerorkest – iets anders waar we binnenkort mee starten – beginnen klein, maar groeien zichtbaar wanneer we de hele keten in beweging krijgen. Samen krijgen we veel voor elkaar.”

Praktische taalkwesties

Dat kan Michelle Smeets, consulent basisvaardigheden bij SCHUNCK, beamen. Want ook bij SCHUNCK worden talige uitdagingen aangepakt op vele, creatieve manieren. Naast de vele taalprogramma’s voor de jeugd biedt SCHUNCK ook Taalhuis-activiteiten voor volwassenen. “Met het Taalhuis helpen we een diverse groep mensen bij praktische taalkwesties. Dat doen we met een heel team aan vrijwilligers. We hebben nadrukkelijk geen docenten, het zijn dan ook geen cursussen of lessen, maar taalactiviteiten.” Die activiteiten vinden plaats in de vorm van Taalcafés, Koken met Letters, Typisch Nederlands of de leeskring Blijf Lezen. “Er is voor ieder wat wils, en alles is geheel gratis. De Taalcafés worden voornamelijk bezocht door anderstaligen. Voor hen is het belangrijk dat zij heel praktische, vaak kleine gesprekjes kunnen voeren, zoals in de supermarkt, of een praatje met een buurman. Daar gaan we dan mee aan de slag”, vertelt Michelle.

Uiteraard zijn er ook veel activiteiten voor mensen met een Nederlandse achtergrond, die simpelweg wat moeite hebben met taal. Zo helpt SCHUNCK met het opstellen van een goed cv en is er de leeskring Blijf Lezen, voor mensen die lezen moeilijk vinden of hun leesniveau weer willen opkrikken. “Met hen lezen we ook vaak boeken die hertaald zijn. Dat zijn (populaire) boeken die nu in de winkel liggen, maar dan herschreven op een makkelijker leesbaar niveau. Denk bijvoorbeeld aan boeken als ‘De Kleine Prins’. Zo kan iedereen lezen, en is het voor niemand te moeilijk. Deze boeken zijn overigens voor iedereen beschikbaar, ook buiten de leeskring.”

Win-win

Tot slot is er ook voor mensen die moeite hebben met het bijblijven in de digi-taal een passend aanbod: de computercursus Klik & Tik en Wegwijs met mijn overheid. “Mijn credo is niet voor niets ‘Use it or lose it’. Ik zie het als fietsen: je kennis is er nog wel, maar wanneer je lang niet hebt gefietst en dan weer de weg op gaat, merk je dat het verkeer om je heen is veranderd. De auto’s zijn groter en sneller en er gelden nieuwe regels. Zo werkt het ook met (digi)taal. Als je het lang niet gebruikt, word je onzeker, gaat je kennis verloren en voor je het weet durf je post van de belasting niet meer te openen. Zo raak je in een vicieuze cirkel. Zonde, want dat is helemaal niet nodig. Door samen te leren houd je niet alleen je kennis op peil, maar kom je ook nog eens onder de mensen. Een win-win, toch?”

Week van lezen en schrijven

In deze week organiseert SCHUNCK tal van leuke activiteiten rondom taal. Voor een compleet overzicht, klik hier.