Vanitas vanitatum, omnia vanitas - Kunstdepot 2

Deze spreuk komt uit het Bijbelboek Prediker en betekent: ‘IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid’. Het duidt op de vluchtigheid en vergankelijkheid van het aardse leven. In deze presentatie wordt religieus erfgoed van parochies in de omgeving gecombineerd met werk van Aad de Haas uit de collectie van SCHUNCK, gerelateerd aan het thema vergankelijkheid.

Beeldtaal 

Hoewel de beeldtaal rond de eindigheid van het aardse leven tegenwoordig heel anders is en er meer de gedachte heerst om te leven in en te genieten van het nu, was het tot het midden van de 20ste eeuw heel gebruikelijk om te wijzen op de onvermijdelijke dood en het hiernamaals. In de funeraire symboliek van vroeger keren schedels en zandlopers terug, of het nu gaat om grafmonumenten, hekken van kerkhoven, misgewaden of misboeken die bij uitvaartmissen werden gebruikt. En uitdrukkingen als Memento mori (Gedenk te sterven) en Hodie mihi, cras tibi (Heden ik, morgen gij) werden bij requiemmissen soms zelfs op vaandels in de kerk gehangen. De schedel is een waarschuwing: ‘keer u af van de zonde voor het te laat is’.

Maria Magdalena 

Niet zelden wordt de heilige Maria Magdalena aan of op biechtstoelen verbeeld met in haar handen een schedel, vaak tot tranen geroerd. Door de traditie is Maria Magdalena verworden tot een boetvaardige zondares en zelfs een prostituee. In de Sint-Pancratiuskerk hangt een schilderij naar werk van de Italiaanse schilder Titiaan met een voorstelling van de boetvaardige Maria Magdalena. Dit schilderij vormt de directe link met de expositie in het Kunstdepot. Maria Magdalena is in de kerk op meer plaatsen afgebeeld; bij de kruisdood, bewening en graflegging van Jezus, maar ook als getuige van zijn opstanding uit de dood. Zij is niet de enige die wijst op de vluchtigheid van het aardse bestaan, ook de apostel Petrus, kerkvader Hiëronymus en de heilige Franciscus van Assisi herinneren de bezoekers van de kerk hieraan.

Aad de Haas 

Diverse werken van Aad de Haas uit de collectie van SCHUNCK sluiten aan op de eerdergenoemde thema’s en onderwerpen. Maria Magdalena figureert in de serie monotypes Uit het leven van Maria Magdalena van De Haas als Bijbelse figuur in de rol van prostituee in een alledaagse, hedendaagse setting. Een rol die zij – terecht of onterecht – kreeg toegekend door de Kerk: een door mannen gedomineerde wereld. En dát is vanuit De Haas’ sociaal engagement en weerzin van onrecht nu juist wat zijn interesse wekt en hem ertoe drijft om het verhaal op deze wijze af te beelden.

Het was voor De Haas gebruikelijk om Bijbelse verhalen of figuren te koppelen aan het heden, aangezien deze voor hem vandaag de dag nog altijd actueel en relevant zijn. Hij combineert daarom nieuwe niet-Bijbelse scènes met fragmenten en elementen die wel uit Bijbelse verhalen afkomstig zijn. Zo is ook te zien in zijn serie Passie, één van zijn versies van de kruisweg.  

Vergankelijkheid en de onvermijdelijke dood hebben De Haas tijdens zijn korte leven steeds gefascineerd. Of het nu een zelfportret is waar de dood om de hoek gluurt, een sterfbed van een geliefde of een begrafenis: de dood is in diverse werken nooit ver weg. De Haas is zich er altijd van bewust en heeft er angst voor.  

De vergankelijkheid van het leven geeft De Haas wellicht nog het beste weer in zijn werken met het thema De dood en het meisje: een onderdeel uit de Danse Macabre, waarin de dood de levenden al feestend mee het graf in lokt. Zoals we van De Haas gewend zijn, geeft hij een eigen draai aan het verhaal. In sommige werken speelt de angst voor de dood de grootste rol, op andere werken lijkt het meisje, symbool voor schoonheid en het leven, zich vol overgave, soms op romantische wijze over te geven aan de dood. 

In de Sint-Pancratiuskerk is in vitrinetafels meer over het Bijbelse, historische en legendarische leven van Maria Magdalena te zien. Daarnaast is er een bezoekershandleiding met een route door de kerk langs kunstwerken die betrekking hebben op Maria Magdalena en het thema vanitas. 

De Sint-Pancratiuskerk is geopend op zaterdagmiddag van 14.00 tot 16.00 uur en te bezoeken na de dagelijkse missen. Kijk voor overige openingstijden op de website van de kerk.

Openingstijden Kunstdepot: 

Maandag t/m zaterdag: 9:00 - 17:00 uur 
Zondag: 11:00 - 17:00 uur