Werk van de maand: september

Voor deze maand kiest curator Sander van Daal de 30 monotypes Uit het leven van Maria Magdalena door Aad de Haas. Hij houdt dit naast het schilderij van de Boetvaardige Maria Magdalena uit de collectie van de Sint-Pancratiuskerk.

Maria 

Maria Magdalena, wie was zij nu eigenlijk? Naast Jezus' moeder Maria is Maria Magdalena de belangrijkste vrouwelijke heilige in de katholieke kerk. De Bijbel bevat nauwelijks informatie over deze iconische vrouw uit de stad Magdala, die wordt omgeven door mysterie en legendevorming. Intelligent, van voorname komaf, volgeling van Jezus Christus en getuige van zijn kruisdood en verrijzenis. Maar door samenvoeging van meerdere Bijbelse vrouwen in de 6de eeuw is zij in de traditie omgevormd tot een zondares, zelfs een prostituee, bij wie duivels werden uitgedreven. En tot een vrouw die berouw toonde, aandachtig naar Jezus’ levenslessen luisterde terwijl zij haar zus Martha liet werken en die Jezus’ voeten zalfde en met haar haren afdroogde. In enkele oude gnostische schriften en populaire boeken van onze tijd wordt gezinspeeld op een inniger verhouding tussen Maria en Jezus. Dan Brown beweert in zijn bestseller 'De Da Vinci Code' zelfs dat zij de moeder van zijn kind is. Hoewel de discussie eeuwenlang heeft geduurd over Maria als zondige vrouw, wordt zij pas sinds 1969 niet meer aangeduid als boetvaardige zondares. Paus Franciscus erkent haar in 2016 als apostel van de apostelen omdat zij als eerste volgeling getuige was van Jezus’ opstanding.

Aad de Haas

Voor Aad de Haas was Maria Magdalena  ook een inspiratiebron. In zijn kruiswegen voor de kerk van Wahlwiller en de kapel van het St.-Josephziekenhuis in Heerlen figureert zij. In de laatste reeks muurschilderingen, die bij de sloop van de kapel uit de muren zijn gezaagd en zich tegenwoordig in het gemeentehuis van Landgraaf bevinden, is de scene opgenomen waarbij Maria Magdalena de verrezen Jezus aanziet voor de tuinman tot hij haar naam noemt en zij hem herkent. 

In de kunstcollectie van SCHUNCK bevindt zich een serie van 30 monotypes uit het leven van Maria Magdalena (ca. 1954) waarbij hij haar in de eerste 25 prenten op niets ontziende wijze neerzet als prostituee met alle aspecten die daarbij komen kijken: het wachten, het verleiden, het behagen, de angst en de wellust. Het losbandige leven dat door de traditie aan Maria Magdalena is gaan kleven maar niet is terug te voeren op de Bijbelse figuur, is door De Haas naar de tegenwoordige tijd gehaald. Voor hem waren het Bijbelse verleden en het alledaagse heden onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de zes laatste prenten verbeeldt De Haas de scenes die in verband worden gebracht met de Bijbelse Maria Magdalena: de ontmoetingen met Jezus, het afdrogen van zijn voeten met haar haren en Noli me tangere (‘raak me niet aan’).

St. Pancratiuskerk

De keuze om Aad de Haas’ werk te combineren met religieus erfgoed uit de regio is ingegeven door een schilderij dat zich in de St. Pancratiuskerk bevindt van de boetvaardige Maria Magdalena. Zij wordt met een schedel afgebeeld, als teken van de vergankelijkheid van het aardse leven (vanitas) en een aansporing om af te wenden van de zonde voor het te laat is. Menig biechtstoel is voorzien van een soortgelijke voorstelling. Het schilderij, rond 1700 geschilderd naar werken van de Italiaanse schilder Titiaan uit circa 1530 en rond 1560, is in 2010 gerestaureerd, waarbij latere overschilderingen – die het schilderij wat kuiser moesten maken – zijn verwijderd. Het ging hierbij om de lok haar en een stuk van de omslagdoek die haar borsten aan het zicht onttrokken.

Benieuwd naar het werk van Aad de Haas in combinatie met religieus erfgoed uit kerken in de regio? Kom het bekijken vanaf 15 september in het Kunstdepot en in de Sint-Pancratiuskerk in 'Vanitas Vanitatum Omnia Vanitas'.