Jop Vermeesch onderzoekt de voormalige mijnstad Sawahlunto, lopend langs het bord met de tekst ‘Kerkhof Sawahlunto’.

Kolensporen: wolken boven Sawahlunto

Jop Vermeesch op onderzoek in Sawahlunto

In Kolensporen: wolken boven Sawahlunto verkennen Jop Vermeesch en Lara Gasparotto de gedeelde mijnbouwgeschiedenis van Limburg en Indonesië. Hun onderzoek, geboren uit Vermeesch’ eigen familieverhaal, verbindt archiefstukken, foto’s, geluid en poëtische beelden tot een installatie waarin persoonlijke en koloniale geschiedenis samenkomen.

In het voorjaar van 2025 reizen curator/community-builder Jop Vermeesch, beeldend kunstenaar Lara Gasparotto, fotograaf Jonathan Widdershoven en geluidskunstenaar Gert-Jan van Stiphout naar Indonesië. De aanleiding voor de reis is een zoektocht naar de familiegeschiedenis en de sporen van Jops overgrootvader Henri Vermeesch, die als elektricien werkte in de Ombilinmijn van Sawahlunto in West-Sumatra.

Ombilinmijn

De Ombilinmijn werd ontgonnen en geëxploiteerd door de koloniale overheid van het toenmalige Nederlands-Indië, van de opening in 1892 tot de Japanse bezetting van het land in 1941. Nadat Indonesië onafhankelijk werd was de mijn nog tot 2002 in gebruik. Het mijncomplex gold lange tijd als toonbeeld van technische vooruitgang, maar stond tegelijk symbool voor koloniale uitbuiting. Inmiddels staat het mijncomplex sinds 2019 op de Werelderfgoed-lijst van UNESCO. Vandaag de dag wordt de veerkracht van de stad Sawahlunto en haar inwoners weerspiegeld door de sterke inzet op stadsontwikkeling en de stimulering van start-ups.

Jop Vermeesch

Het onderzoek van Jop is geworteld in zijn persoonlijke familiegeschiedenis. Als derde generatie Indische Nederlander groeide hij op in Heerlen, een stad die getekend is door het mijnverleden. De ontdekking dat zijn overgrootvader betrokken was bij de Ombilinmijn en dat ingenieurs die in Sawahlunto werkten ook een rol speelden in de Limburgse mijnbouw, gaf zijn zoektocht urgentie en richting. In deze tentoonstelling presenteert hij archiefstukken, familiefoto’s, documenten en getuigenissen die deze verbanden zichtbaar maken, in combinatie met foto’s van Jonathan Widdershoven en geluidsopnamen van Gert-Jan van Stiphout, die de ontmoetingen en omgevingen tijdens de reis op eigen wijze documenteren.

Jop Vermeesch en zijn vader zitten samen op de stoep voor hun woning, met een hond die door het raam meekijkt.

Jop Vermeesch en zijn vader, foto: Anne Jannes

Lara Gasparotto

Het werk van Lara Gasparotto vormt de beeldende vertaling van deze zoektocht. In dit project verbindt ze haar artistieke blik met de zoektocht naar ‘kolensporen’ bij de Ombilinmijn en de stad Sawahlunto. De beelden die Gasparotto in Sawahlunto maakte tonen de plekken waar menselijke geschiedenis in het landschap zichtbaar is, waar natuur en mens elkaar raken, maar ook waar ze elkaar in het verleden hebben beïnvloed.

Kolensporen: wolken boven Sawahlunto verwijst naar de tastbare sporen van kolen en mijnbouw én naar de wolken die voortdurend boven Sawahlunto drijven: symbolen van vervlogen maar ook levende geschiedenis. Het is een beeldend onderzoek dat zowel persoonlijk als collectief is en dat verbanden blootlegt tussen Limburg en Indonesië, tussen heden en verleden en tussen koloniale exploitatie en postindustriële uitdagingen.

 

Analoge foto van een tropisch landschap in Sawahlunto met bomen en oude mijngebouwen op de achtergrond.

Foto door Lara Gasparotto

Dit project wordt gerealiseerd in het kader van het pilotprogramma Artbase en is onderdeel van Jaar van het Heerlens Erfgoed.  

Logo met tekst: Jaar van het Heerlens erfgoed 2025.