Mirjam Erkens: simpelweg gelukkig door muziek

Mirjam Erkens geeft bij SCHUNCK Muziek en Dans de lessen ‘Muziek beluisteren’ en het ‘Seniorenkoor’. Daarnaast dirigeert ze een koor, staat ze voor de klas bij het Eijkhagen college en werkt ze voor SMK muziek & dans. Veel verschillende rollen, maar allemaal met een gemeenschappelijke factor: muziek. Dat zit in de genen, vertelt ze. “Mijn vader was naast leraar op de LTS ook dirigent en musicus, mijn moeder zong in het koor en mijn oom gaf les op het conservatorium. Dat ik muziekdocent ben is dus niet heel vreemd.”

Ze ging dan ook in 1985 naar het conservatorium in Maastricht. Hier studeerde ze de hoofdvakken schoolmuziek – met koordirectie en piano als specialisatie – en solozang. Dat laatste vak ontwikkelde ze door aan de Musikhochschule Köln bij Professor Elisabeth Ksoll. In 1994 voltooide ze de opera-opleiding, waarop ze onder meer de rol van Susanna in Mozarts opera ‘Le Nozze di Figaro’ vertolkte.

In conditie blijven

Tussen haar afstuderen en haar werk anno nu heeft ze altijd lesgegeven en gedirigeerd. Gevraagd naar de redenen voor haar keuzes, zegt ze dat ze er simpelweg gelukkig van wordt. “Dat is een cliché, maar het is wel waar. Zonder muziek zou ik niet kunnen bestaan. Optreden zou ik niet altijd willen doen, mijn hart ligt bij het lesgeven. Tijdens mijn studie heb ik geregeld opgetreden, voornamelijk in operaproducties. Ik zing nu af en toe als solist, bijvoorbeeld bij een fanfare, bij een koor of bij kerstconcerten. Als docent is het heel belangrijk om te blijven uitvoeren. Of dat nu met zang, op de piano of als dirigent is. Zo kun je je leerlingen voeden, je weet immers hoe het in de praktijk gaat. Bovendien blijf je zo in conditie, net zoals een sporter. Als je heel lang niet zingt, dan kun je opnieuw beginnen”, vertelt ze.

Niet zingen maar luisteren

Momenteel geeft ze les aan middelbare scholieren als docent (pop)muziek, werkt ze bij SMK en geeft ze zowel bij SCHUNCK Muziek en Dans als bij aantal verzorgingstehuizen luisterles voor klassieke muziek. Sinds 2007 werkt Mirjam bij SCHUNCK. Bij de cursus ‘muziek beluisteren’ behandelt ze muziek vanaf de middeleeuwen tot hedendaagse klassieke muziek, voornamelijk aan de hand van luistervoorbeelden. Vaak ook op basis van de actualiteit, bijvoorbeeld als er een beroemde dirigent, zanger of violist in het nieuws is.

De groep deelnemers is heel enthousiast, vertelt Mirjam. “Er zijn mensen die al vanaf dag één meedoen, dat is inmiddels al zo’n zeventien jaar. We gaan echt samen luisteren, dat is een heel bijzondere ervaring. Ik vertel iets over wat ze horen en we beleven het samen. Er wordt niet meegezongen, maar geluisterd.” Vragen die worden behandeld zijn bijvoorbeeld ‘wat zijn de kenmerken van bepaalde periodes?’, ‘welke instrumenten worden er gebruikt?’, ‘waarin verschilt de manier van zingen in de barok ten opzichte van opera?’, enzovoorts. “We gaan af en toe ook eens naar een theater, om klassieke muziek te beluisteren. Bijvoorbeeld een symfonie van Mozart of Beethoven, of een opera.”

Luikjes openen

Alle instrumenten komen aan bod; van gitaar tot hobo en van trompet tot zang. Mirjam: “We maken ook geregeld de crossover naar popmuziek. Want ook al noemen we het cursus voor senioren, mensen van twintig of veertig zijn natuurlijk ook hartstikke welkom. De cursus is er voor iedereen die op zoek is naar een zinvolle tijdsbesteding. Er is geen leeftijdsgrens. We hebben een deelneemster van 94 jaar, zij is nog een van de fitste cursisten.” Mirjam lacht: “Ze zegt het vaakst: ‘Doe ook eens iets moderns’.”

Naast het geven van deze cursus dirigeert Mirjam ook het seniorenkoor. “Dat is op dit moment een kleine, maar enthousiaste groep. Daarmee hebben we onlangs ook hier in het Glaspaleis het kerstconcert laten horen. Deze cursus is één keer per twee weken, net als de luistercursus.” Ze vervolgt: “Muzikale ontwikkeling kan een grote toevoeging zijn in iemands leven. Het kan echt helpen, dat zie ik ook in mijn lessen terug. Er gaan luikjes open die ook openen wanneer je bijvoorbeeld naar een schilderij kijkt, danst of muziek maakt.”

Nooit stil zitten

Op de vraag naar wat haar manier van lesgeven typeert, moet ze even nadenken. “Ik denk vooral dat ik hart heb voor iedereen, ook voor mensen die niet meteen meetellen in de maatschappij. Iedereen is welkom in mijn lessen”, zegt Mirjam. “Ik zet mijn eigen lijn uit, maar binnen die lijn, die visie, is wel ruimte voor interactie. Voor het luisteren naar wat er echt gezegd wordt. Eén op één kun je natuurlijk makkelijker bepalen wat iemand nodig heeft. In een groep is dat anders, niet iedereen is hetzelfde. Maar als je goed blijft kijken en luisteren naar de mensen, dan denk ik dat het ook in een groep heel goed kan”, vertelt ze. “Ik wil me blijven ontwikkelen. Dat is heel belangrijk, hoe oud je ook bent. Ik ben ervan overtuigd dat je nooit stil moet blijven zitten en je blik naar anderen open moet houden.”

Een gewone maandag

Mirjam heeft van haar passie haar werk gemaakt, zo zegt ze zelf. “Ik heb nog steeds heel erg veel plezier in wat ik doe. Vooral ook in het dirigeren, wat misschien wel de ultieme vorm van uitvoeren is. Je stuurt een groep mensen aan die op een gegeven moment helemaal in elkaar versmelten, dat is geweldig. Met dirigeren krijg je soms net die dimensie méér, waardoor iets ontstaat wat andere vakken niet hebben. Daarom ben ik ook de muziek ingegaan. Het verbindt en het troost.”

Dat haar mooiste herinnering aan het werk bij SCHUNCK Muziek en Dans eigenlijk een ‘gewone’ maandag is, zegt genoeg over haar liefde voor het vak. “Op maandagmorgen gaan we even uit die dagelijkse sleur luisteren we naar de mooiste muziek die er maar bestaat. En dan vooral het samen ervaren van hetzelfde gevoel: wauw, dit is nou een geweldige uitvoering. Niet alleen luisteren, maar die beleving sámen hebben. Dat geeft een echt ‘soulmate-gevoel’. En dat is muziek.”